, Stirner’in kafatasını satın alır){kind=link}
Stirner’in biyografisini yazan şair, öykü ve roman yazarı İskoçyalı-Alman J. H. Mackay (1864-1933), günün birinde Berlin Sophienkirchhof mezarlığında gömülü Stirner’in mezarını açıp / açtırıp kafatasını çalar ve özel mülkiyetine alır. Bu edimini Stirner’in mezarını yaptırırken gerçekleştirir (07. 07. 1892). Mezarlık işçisine bir altın verir susması için.
Yıllar sonra (1916?) ekonomik durumu pek kötüleşince, sahip olduğu Stirner arşivini satmaya kalkışır. Dönemin Stirner uzmanlarından ve filozof Rolf Engert (1889-1962), Stirner’in kafatasını satın alır. Mackay’ın arşivi ise Moskova’daki Marks-Engels-Enstitüsü’ne satılır. Arşivini özellikle bu kuruma satmak zorunda kalmış olması Mackay için asla unutulamayacak bir acıdır.
Engert, ölmeden önce kendi Stirner arşivini Stirner’in kafatasıyla birlikte eşine ve oğluna bırakır. Şu an oğlunun mülkiyetindedir.
2000’li yılların başında Stirner araştırmacılarından bir arkadaşım bana söz konusu kafatasının Stirner’e ait olup olmadığı konusunda emin olmak için bir inceleme yapılmasının gerekli olduğunu söylemişti. Birincisi, kafatasının Stirner’e ait olup olmadığı konusunda bir garanti yoktu. Çünkü neticede yoksul koşullarda ölen Stirner’e bir “yoksul mezarı” lâyık görülmüştü, bu demektir ki Mackay’ın mezarı yeniden yaptırdığı tarihe kadar mezar birkaç kez kullanılmış olabilirdi, bu bir olasılık. Mackay’ın mezarı yeniden yaptırmasıyla bu olasılık kalkmış oldu.
İkincisi, Stirner’in bir fotoğrafı, bir resmi olmadığı için bugünkü bilimsel verilerle kafatası incelemesi üzerinden bir Stirner portresi elde edilebilirdi. Bu da Stirner’in yüz görüntüsü konusunda merakları giderecekti.
Stirner Topluluğu’unun başkanı olarak çalıştığım dönemde (2002/03) konu üzerine tartışmalar ve incelemelere dair ilk adımlar atılmıştı ancak burada söz konusu edemeyeceğim nedenlerden dolayı bu fikirden vazgeçilmişti.
Engels’in Stirner Çizimleri
Mackay, Stirner’in biyografisini yaklaşık 10 yıl süren bir çalışma sonucunda yayımlar (1898). Tüm emeğine karşın Stirner hakkında fazla bilgi sunamamaktadır. (Mackay-Stirner Sorununu kapsayan Türkçe iki makalem Web-sitemde mevcuttur) (Max Stirner ve Bireyci Anarşistler / Max Stirner ve AnaStirner üzerine bilgi toplamak için Mackay’ın görüştüğü ve / ya da yazıştığı insanlardan biri de Friedrich Engels’tir. Engels, 50 yıl sonra anımsadığı kadarıyla bir Stirner portresini üstünkörü çizer (1892). Neticede Mackay, Stirner’e dair elde ettiği bilgilerden yola çıkarak bu çizimin Stirner’e benzemediğinin altını çizer.
Diğer bir çizim de Stirner’in takıldığı Özgürler Kulübü elemanlarıyla birlikte Engels tarafından daha önce çizilmiş olanıdır. Bunun daha gerçekçi olması gerekir, çünkü tarih olarak 1841/42 dönemini içerir. Yani henüz Stirner de Engels de yaşıyorlardı. Ancak uzmanlar buna da şüpheyle bakıyor. Bu ikisi dışında Stirner’in ne bir fotoğrafı mevcuttur ne de her hangi bir resmi!
26 Haziran 1856’da Stirner’in ölmesi üzerine Stirner’in yakın dostu Bruno Bauer ressam Ludwig Pietsch’e (1824–1911) Stirner’in ölüm yatağındaki yüzünü çizdirir. “Dostunun düşünsel duruşunu kesin bir kararlılıkla sunan ve Bauer’i çok sevindiren bu çizim” (Pietsch) ne yazık ki kaybolmuştur. Elde edilen tüm bilgilerden varılan sonuç: Yalnızca kaybolan bu çizim Stirner’in yüzünü yansıtabilmiştir.
Bir öteki çizim ise, kesin bir kaynak bulunmamakla birlikte, Stirner’in ölümünden hemen sonra çizilmiş olduğu söylentisidir. Ancak bu çizim de kaybolmuştur.
Daha sonra oluşan çizimler, resimler vb. Engels’in çizimlerini temel alır.
H. İbrahim Türkdoğan