Homo sapiens neden ekolojik bir seri katile dönüştü?
Para neden herkesin güvendiği tek şey?
Kadınlar üstün sosyal becerilere sahipken, neden çoğu topluma erkek egemen?
Güç elde etmekte böylesine yetenekli olan insanlar neden bu gücü mutluluğa dönüştürmekte başarısızlar?
Geleceğin dini bilim mi?
İnsanlığın miadı çoktan doldu mu?
100 bin yıl önce yeryüzünde en az altı farklı insan türü vardı. Günümüzdeyse sadece Homo Sapiens var. Diğerlerinin başına ne geldi ve bize ne olacak?
Yuval Noah Harari’nin kaleme aldığı ve 2015 yılında Ertuğrul GENÇ’in çevirisiyle Kolektif Yayınlarından çıkan SAPIENS ortalama bir okurun değer yargılarını yerle bir edecek güce sahip. “Ortalama bir okur” diyorum çünkü kendisini herhangi bir insandan sadece ve sadece dil, renk, din vb ölçütlerle üstün hisseden bir kimse bu kitapla biraz şaşıracak, belki de (pek sanmıyorum ama) tüm değerlerinin alaşağı edilmesini izleyecektir.
Kitap, usta bir tarihçilik örneğiyle Sapiens’lerin yakın ve uzak geçmişini gözler önüne sererek Big Bang ile başlayan var olma mücadelesinin günümüz dünyasına gelene kadar ki sürecini işliyor. Tarihimizi üç dönemle özetleyen yazar, her bir dönemin bilinen ayrıntılarını tutarlı bir dille gözler önüne seriyor.
- Bilişsel Devrim
- Tarım Devrimi
- Bilimsel Devrim
Kitap çeşitli insan türlerinin (Homo Neandertali, Homo Erectus, Homo Soloensis, Homo Floresiensis, Homo Denisova, Homo Rudolfensis, Homo Ergaster, Homo Sapiens) 2.5 milyon yıllık sürecini ve tarihler boyunca, tıpkı diğer hayvanlar gibi, birden fazla türe sahip olduğumuzu bilimsel değerler ölçütünde anlatıyor…
Yukarıda adı geçen devrimlere kısaca değinmek istiyorum:
Türümüzün Doğu Afrika’da başlayan serüveni, Bilişsel Devrimle etrafındaki doğayı ve yaşamı anlamlandırabilmesi ve kendisini bu şartlarda yaşamaya adapte edebilmesiyle küçük topluluklarla bugünkü medeniyetleri oluşturabilmesi binlerce yılını almıştır.
Yaklaşık 10 bin yıl öncesine kadar insan türleri yaşadıkları çevredeki besinleri, düşmanları ve şifa veren bitkileri akıllarında tutarak yaşarken hayvanları ve bitkileri evcilleştirmeye başlamasıyla tarihte yeni bir sayfayı açmış bulundu. Tarım Devri, kalabalık topluluklar ve gelecek demekti. İnsanlar ekinleri ve hayvanları evcilleştirerek bilinmeyen bir gelecekte “hâsılatı” kaldırmayı ve türünün devamını sağlamayı hayal ettiler. İşte Sapiens’leri diğer türlerden ayıran en önemli özellik de buydu: Hayal etmek, planlamak ve düşünmek!
Ve Bilimsel Devrim! Türümüz çağlar boyunca bilmediği ve merak ettiği pek çok şeyin yanıtını korkularında, tanrılarda ya da onlar adına yazılmış/söylenmiş kutsal metinlerde ararken artık bilmediğini ve dolayısıyla “cahil” olduğunu kabul ederek bizleri bugünlere kadar sürükledi. Yapılan keşifler ardı ardına sürdü, keşfedilen yeni topraklar hiç durmadan yağmalandı ve ticaret bizi, türümüzün tüm üyelerini, ortak bir paydada birleştirdi: Büyük
Dünya İmparatorluğu!
İnsanın “artık bilmek istiyorum” demesiyle başladı bütün savaşlar ve aşağılamalar!
Türümüz, doğadaki her bir nesneye ve canlıya karşı yabancılaşmış ve düşmanca bir tavırla saldırıyorken büyük imparatorluklar ve günümüzün büyük ticari ağlarını yaratmayı başarmıştır. Artık yolun sonunda mıyız yoksa yeni mi başlıyoruz bilmiyoruz ancak kitabın sonunda bahsi geçen bilimsel çalışmalar Sapiens’lerin bir şekilde modifiye edildiği ya da edileceğini ön görüyor. Bunu türümüzün sonu ya da yeniden doğması olarak değerlendirebiliriz. Kitabı bitirdiğinizde, tıpkı yazarının da bahsettiği gibi, tarihin her döneminde yok etmeyi iş bilmiş saldırgan bir türün fertleri olduğumuzu göreceksiniz.
Son olarak kitapta Türkiye’den verilen örneklerin doğrudan yazarın kaleminden çıkmış olduğunu da belirterek iyi okumalar diliyorum.
İtalikler kitabın arka kapağından alıntıdır.
Varlık E.